Деҳаи Такфон

Такфон яке аз деҳаҳои зебоманзари водии Зарафшон буда, дар соҳили рости дарёи Ремон ҷойгир аст. Деҳа дар миёни қаторкӯҳҳои Зарафшон ҷой гирифта, табиати он омезиши кӯҳ, дарё, боғҳои зардолу ва алафзорҳои сабз мебошад. Дар фасли баҳор даштҳои гирду атроф бо гулу гиёҳҳои худранг пӯшонида мешаванд ва ҳавои поку сард ба сокинон рӯҳия мебахшад.

Системаи обёрӣ аз чашмаҳои кӯҳӣ ва оби дарёи Ремону Пишанза истифода мешавад. Дар атрофи деҳа чарогоҳҳои сабз мавҷуданд, ки барои чорводорӣ шароити мусоид фароҳам меоранд.

Деҳаи Такфон таърихи қадимӣ дорад. Аввалин ёдоварии хаттӣ аз он дар асари муҳандиси кӯҳӣ Г. Богословский (1842) зикр шудааст, ки онро ҳамчун қишлоқи “Фон” ёд мекунад. Дар соли 1905, тибқи “Списки населённых мест Самаркандской области” (М. Вирский, 1906), Такфон дар ҳайати Бухорои амирӣ, баъдан Туркестанский край, Самаркандский уезд, волости Искандеровская, Анзобское сельское общество сабт шудааст.

Дар давраҳои миёна ва қабл аз он, Такфон дар минтақаи роҳҳои кӯҳии тиҷоратӣ ҷой дошт ва ҳамчун маҳалли зисти аҳолии кӯҳнишин бо ҳунарҳои дастӣ, кишоварзӣ ва чорводорӣ машҳур буд.

Ёдгориҳои таърихӣ

Дар ҳудуди деҳа чанд қалъаи қадимӣ боқӣ мондаанд, ки дар таърихи минтақа ҷойгоҳи муҳим доранд:

* Қалъаи Калон — дар соҳили рости дарёи Ремон ҷойгир буда, масоҳати тахминан 10х25 м ва баландии девораш то 3 м мебошад. Аз қалъа то соҳили дарё роҳрави зеризаминӣ мегузарад.

* Қалъаи Залгӯш ва Қалъаи Боло — дар баландии доманакӯҳ сохта шудаанд, ки аз онҳо тамоми минтақаи гирду атроф ба хубӣ назорат мешавад. Ба гуфтаи сокинон, дар замонҳои қадим ин қалъаҳо барои дифоъ аз ҳуҷумҳои душман истифода мешуданд.

Дар байни мардум ривоят аст, ки аз кӯҳи рӯ ба рӯи қалъа то дохили он новае аз пӯсти ҳайвонот сохта буданд, ки тавассути он шир ва дигар маҳсулоти чорводорӣ ба қалъа мерасонданд.

Иқтисод ва зиндагии мардум

Иқтисоди Такфон асосан бар кишоварзӣ, боғдорӣ ва чорводорӣ такя дорад. Дар заминҳои обёришаванда картошка, гандум, ҷав ва сабзавот парвариш карда мешавад.

Боғҳои зардолу, себ, нок ва тут ҳосили фаровон медиҳанд. Ҳамчунин зардолуи хушку шираи себ аз маҳсулоти маъмули содиротии хонаводагон ба ҳисоб меравад.

Мардум бо меҳнатдӯстӣ ва ҳунармандии худ машҳуранд — занон бофандагӣ, гулдӯзӣ ва дӯхти либосҳои миллӣ, мардон — бо сохтмон, коркарди чӯб ва метал машғуланд.

Урфу одат ва ҷашнҳо

Мардуми Такфон ба суннатҳои миллӣ ва динии худ эҳтироми хоса доранд. Аз идҳои суннатӣ бештар ҷашни Наврӯз, Меҳргон, Сада, Тиргон, Иди Қурбон ва Иди Рамазон бо тантана таҷлил мешаванд.

Дар ҷараёни Наврӯз, ҷавонон ба варзишҳои миллӣ — бузкашӣ, гӯштингирӣ ва аспдавонӣ машғул мешаванд.

Одатҳои қадимии кӯҳистон, ба мисли “ҳашар” (корҳои дастаҷамъӣ барои обёрӣ ё сохтмон), то ҳол зиндаанд ва ба як рамзи ҳамдилӣ табдил ёфтаанд.

Хулоса, Такфон — деҳаи кӯҳистонии зебо, пуртаърих ва меҳмоннавоз аст, ки табиати нотакрор, мардумони меҳнатдӯст ва ёдгориҳои бостонии он симои хоси водии Зарафшонро инъикос мекунад. Ин деҳа имрӯз ҳам мисли гузашта маркази ҳунар, фарҳанг ва ҳамдилии кӯҳистониён боқӣ мондааст.

Шамсиддин Халифаев, рӯзноманигор