АНЗОБ — ДЕҲАИ АФСОНАВӢ ДАР ДИЛИ КӮҲИСТОНИ АЙНӢ

Мақоми ҷуғрофӣ ва аҳолӣ

Деҳаи Анзоб яке аз маҳалҳои қадимтарини ноҳияи Айнӣ буда, дар ҷамоати деҳоти ҳамном — Анзоб, дар домани қаторкӯҳи Зарафшону Ҳисор, ҷойгир аст. Ин деҳа дар соҳили рӯди зебои **Яғноб**, дар самти шимолии роҳи автомобилгарди «Душанбе — Хуҷанд» воқеъ мебошад. Аз маркази ноҳия — шаҳраки Айнӣ, Анзоб 62 километр масофа дорад.

Аҳолии деҳа асосан тоҷиконанд, ки ба зироаткорӣ, чорводорӣ, боғдорӣ ва ҳунармандӣ машғуланд. Дар замони шӯравӣ Анзоб ба ҳайати колхози ба номи Орҷоникидзе дохил буд, имрӯз бошад, як деҳаи ободу пешрафта бо мактаб, маркази саломатӣ, нуқтаҳои хизматрасонӣ ва хоҷагиҳои хусусӣ мебошад.

Гузаштаи таърихӣ

Анзоб таърихи тӯлониву пурпечутоб дорад. Аввалин ёдоварӣ аз он ба охири асри XIX рост меояд. Дар он айём деҳа ба волости Искандеровская (уезди Самарқанд, Туркестон) тааллуқ дошт.

Соли 1898 Анзоб бо ҳодисаи фоҷиавӣ машҳур гардид: дар ин ҷо вабои тоун (чума) хуруҷ кард, ки қисми зиёди аҳолиро қурбон намуд. Аз 387 сокини деҳа танҳо тақрибан 15 фоиз зинда монданд. Ин офати табиӣ баъдтар аз ҷониби олимон таҳқиқ шуда, маълум гардид, ки сабаб — манбаи(очаг) табиии чума буда, аз ҷониби хояндаҳои кӯҳӣ паҳн мешуд.

Ҳамин ҳодиса бо номи «Дарди Анзоб» дар таърих сабт шудааст. Табибони рус Афрамович ва Левин ин бемориро меомӯзанд ва баъдан китобу гузоришҳои илмӣ менависанд. Дар ҳамин асос, солҳои баъдӣ дар Анзоб лабораторияи илмии зиддибеморӣ таъсис дода шуд, ки то давраи шӯравӣ фаъолият дошт.

Анзоб — дарвозаи Яғноб

Деҳаи Анзоб дар канори водии афсонавии Яғноб ҷойгир аст — минтақае, ки забони қадимаи суғдӣ то имрӯз дар он зинда мондааст. Анзоб ҳамчун пули табиӣ байни водии Яғноб ва роҳ ба Душанбе шинохта мешавад. Аз ин ҷо роҳ ба сӯи ағбаи Анзоб мебаромад, ки то бунёди нақби Анзоб (солҳои 2003–2006) ягона роҳи мошингард байни шимол ва ҷануби Тоҷикистон буд.

Ағбаи Анзоб, бо баландии 3372 метр, яке аз ҷойҳои шинохтаи кӯҳистони Тоҷикистон аст. Аз ин ағба манзараҳои дилрабо, пиряхҳои сафед, чашмаҳои хунук ва ҳавои соф намоён мешаванд. Дар баландии 3179 метр, чашмаи минералии Анзоб воқеъ аст, ки оби он дорои гидрокарбонати калсий, магний ва натрий буда, барои саломатӣ фоидаовар аст.

Урфу анъанаҳо ва ҳунармандӣ

Сокинони Анзоб мисли дигар деҳоти кӯҳистони тоҷик ба меҳнатдӯстӣ, меҳмоннавозӣ ва поквиҷдонӣ машҳуранд. Дар анъанаҳои онҳо ҷашнҳои миллӣ ва суннатӣ ҷойгоҳи хос доранд — Наврӯз, Меҳргон, Сада, Иди Рамазон ва Қурбон бо шодиву сурур, рақсу мусиқии мардумӣ таҷлил мегарданд.

Занони деҳа дар дӯзандагӣ, гапзанӣ, бофандагӣ ва рӯймолбофӣ усто ҳастанд. Мардон бошанд, дар сохтмон, чӯбкорӣ ва ҳунарҳои марбут ба чорводорӣ таҷрибаи зиёд доранд. Маҳсулоти табиии онҳо — асал, гӯшт, пӯст, равғани зард ва гандум дар бозорҳои ноҳияи Айнӣ маъруф аст.

Хоҷагидорӣ ва ҳаёти муосир

Имрӯз деҳаи Анзоб намунаи ободонӣ ва рушди деҳот дар замони Истиқлоли давлатӣ мебошад. Бо сиёсати хирадмандонаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таваҷҷуҳи бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, деҳа чеҳраи нав гирифтааст.

Соли 2021, дар доираи таҷлили 30-солагии Истиқлоли давлатӣ, дар Анзоб як қатор иншооти муҳими иҷтимоӣ мавриди истифода қарор гирифтанд:

* Мактаб-интернати нав барои 42 толибилми водии Яғноб;

* Таваллудхона ва Маркази саломатӣ** бо таҷҳизоти муосир;

* Хоҷагии моҳипарварии “Мармар”, ки зиёда аз 5 ҳазор моҳӣ (“гулмоҳӣ”, “амури сафед”, “амури пешониғафс”) парвариш мекунад.

Ин ҳама ислоҳот имконият дод, ки зиндагии мардум беҳтар гардад, хизматрасонӣ рушд ёбад ва муҳоҷирати аҳолӣ коҳиш ёбад.

Табиати нотакрор ва имкониятҳои сайёҳӣ

Анзоб бо табиати зебо, кӯҳҳои сабз, чашмаҳои шифобахш ва ҳавои тозааш метавонад ба макони ҷолиби сайёҳӣ табдил ёбад.

Дар фасли баҳор ва тобистон, саҳроҳои пургули Яғноб ва кӯҳҳои Анзоб барои сайёҳон манзараҳои бемисл пешкаш мекунанд. Ҳамчунин, масирҳои кӯҳнаи ағбаи Анзоб барои дӯстдорони сайёҳии кӯҳнавардӣ ва таърихӣ ҷолибанд. Оянда дар нақша аст, ки дар ин минтақа маркази сайёҳии кӯҳистонӣ ва фарҳангӣ таъсис ёбад.

Анзоб имрӯз — рамзи устуворӣ ва ифтихор

Анзоб аз офатҳои таърихӣ, аз санҷишҳои табиӣ ва замон гузашт, аммо рӯҳия ва фарҳанги мардумаш ҳифз ёфт. Имрӯз ин деҳа рамзи устуворӣ, меҳнатдӯстӣ ва ваҳдати миллӣ дар кӯҳистони Тоҷикистон аст.

Бузургони маҳаллӣ мегӯянд:

“Анзоб — деҳае, ки аз миёни барфу санг роҳи зиндагӣ ёфт.”